YÖRÜKLÜK * 24
Yörükler geçimini genellikle küçükbaş hayvancılıkla sağlayan, konargöçer bir hayat süren
kişilerdir.
Bu yaşam tarzının belirli kuralları vardır. Kurallara uymayanlar kardeş de olsa onların arasında
barınamaz. Çünkü kural (töre) bozuldu mu birlik beraberlik sağlanamaz. Hata yapan, kuralları çiğneyen sonucuna katlanır. Örf, adet, gelenek, kurallar ve töre harfiyen uygulanacak. Burada bir zafiyet söz konusu olur ise otorite sarsılır. Obanın düzeni bozulur.
Hayatın içinde Her türlü yaşam var ise, her yaşamın içinde belirli kurallar vardır. Bunlara adet,
gelenek ve görenek diyebilirsiniz. Bunlar Yörüklerin olmazsa olmazıdır.
Bunlar beşeri kanunlarda yazılı olmasa bile Yörük ve Türkmenler içim kanun hükmündedir.
Bu kurala ve töreye uymayanlar obadan ayrılıp başka bir mecrada kedisine yaşam alanı bulması gerekir. Bu kural çiğnenemez, bu töre mutlaka uygulanır. Uygulanmaz ise birlik ve adalet sağlanamaz.
Bu olumsuz ilişkiler münferit de olsa Yörüklerin birlik ve dirliğini çok etkilemiştir.
Bugün bakıyoruz, aynı sülaleden kişiler başka illerde. Değişik bölgelerde. Bu görüntü garip gibi görünse bile bize şunu anlatıyor. Hata ve kusur işleyen kardeşin ve akraban olsa bile adalet içinde muamele edileceğinin bir göstergesidir. Kanunlar şerri ve beşeri yazılabilir. Yörük ve Türkmenler için asıl olan ahlak, kendi adet ve töreleridir.
Yörük ve Türkmenler bu geleneklerini kendi aralarında bilgelerin, kanaat önderlerinin ve aile
büyüklerinin içinde çözmüşlerdir. Bu adetler, gelenekler, öngörüler, yazılı olmasa bile yıllarca Yörük ve Türkmenlerin bir arada yaşamasına vesile olmuştur. “Bugün böyle bir yaşam olur mu” diyenlere şu cevap verilebilir: Her olay, yaşanan zaman ve yaşandığı yıllara göre yorumlanmalıdır.
Bu yazılı olmayan kurallara göre Yörük Türkmenlerin yaşamını inceleyebiliriz.
Yörüklerde soy bağı çok önemlidir. Soy, sülale ve aile yapısı bu şekilde oluşur.
1- Karın daş
2- Kan daş
3- Irk daş
4-Din daş
– Karın daş: Aynı anadan olan çocuklar. Bunların babaları ayrı olabilir. Yörükler de 1-2 hatta 3
evlilik yapanlar vardı. Genelde savaşlar ve salgın hastalıklar birinci sebep. İkinci sebebiyle ise dul kalan kadınlara korumasız oldukları için Ermeni, Rum çeteler, içimizdeki ahlaksız çalıkakıcı diye bilinen eşkıyalar malına ve ırzına musallat oluyorlardı. Bir örnek verecek olur isek benim iki ebem vardı. Birinci ebemden altı çocuk olmuş. Dedemin ikinci eşi benim ebemden üç çocuk olmuş. Her ikisinin de adı Ayşe
(Aşa). Benim ebemin ilk eşi Çanakkale’de şehit oluyor. Ebem bir kız çocuğu ile dedemle evleniyor. Bu iki ebemin bir ortak arkadaşı (komşuları) varmış. Bizim obadan. Bu kadının kocası ölmüş. İki ebem de sorarlar evlenip evlenmeyeceğini. Kadın evlenmeyeceğini söyler. Bu sefer iki ebem dünürcülük yaparlar dedeme. Derler ki “Çeteler seni rahat bırakmaz. Gel sen bizim herifle (Köse’yle) nikâh kıy, bizim herifin korumasına gir. Biz herifimizle konuştuk, sizin ile halvet olmayacak”. Bu kadın kabul eder ve herkes onu İsmailciğin eşi olarak bilir. Dedem Tütüncü İsmail nüfuzlu bir kişi olduğu için bu kadını ve çocuklarını himayesine almıştır.
Bugün bu yazıyı okuyanlar “Olur mu böyle bir olay diyebilir”. Aslında olayları yaşandığı zamana ve o günkü şartlara göre yorumlamak gerekir!
….