YÖRÜKLÜK *16
Mondros işgal planı bütün hızıyla sürüyor. Büyük menderes nehrinin güneyi İtalyanların, kuzeyi de Yunanlılara bırakılıyor.
Sebebi ise bu bölgedeki gayrimüslimleri, Ermenileri ve Rumları korumak. Sözde işgal ettikleri yerlerde huzuru ve güvenliği sağlamak. Örneğin “Bugün Irak’ta, Sudan’da, Mısır’da, Libya’da ve Suriye’de güvenliği sağlayıp demokrasi ve refah getirdikleri gibi” İşgal ülkelerinin ve kuvvetlerinin bilmedikleri bir Türk halkı vardı.
Hiç bir zaman esareti kabul etmemiş ve etmeyecek olan Türk halkı… 27 Mayıs’ta Aydın, 3 Haziran’da Nazilli işgal edilmiş. Bu işgale Denizli sancağı, Budur sancağı ve Isparta sancağı, Demirci Mehmet Efe’ye destek mesajları göndererek göreve hazır olduklarını beyan etmişlerdir.
Olayları zamanın ruhuna göre değerlendirirsek zor bir dönem. İstanbul’da bir hükümet var eli kolu bağlı. Sarayın çevresinde topların namluları saraya çevrilmiş durumda.
Bir imparatorluk geleneği var 620 yıllık.
Paşaların çoğu devşirme.
Adı her ne kadar Ali, Veli ve Hüseyin olsa da onlar içimizde beslediğimiz yılan.
Askerler ve memurlar hükümete bağlı. Sancaklar ve birçok subay burada inisiyatif almışlardır. Bazıları gizlide bazıları da açıktan Kuvayı Milliye’ye destek vermişlerdir. İllerde ve ilçelerde kurulan müdafaayı hukuk cemiyetleri genel olarak yedi kişiden oluşuyor.
Üçü sivil (kanaat önderi), üçü de din görevlilerinden, birisi ise askerden oluşuyor. Bu kural genelde böyle oluşmuştur. Fakat istisnai durumlar hariç.
Müdafaayı hukuk cemiyetleri ülkenin kurtuluşu için, mücadele için kurulmuştur. Bir de siyasi olarak bilgi almak ve bilgilendirmek için heyeti milliye dernekleri kuruluyor.
Denizli, İzmir ve Balıkesir sancaklarında, müdafaayı hukuk ve redd-i ilhak cemiyetleri kurulur.
29 Nisan 1919’da müftü Ahmet Hulusi Efendi başkanlığında “Denizli Müdafaa-i Hukuk Redd-i İlhak Cemiyeti” kuruldu. Bu cemiyetin kurulmasında Başağazade Yusuf, Müftüzade Kazım, Hamamcı şeyh Mustafa, Tat Osmanoğlu Emin, Tavaslızade Mustafa, Küçük Ağazade Ali, Dr. Kazım, Dalamanlızade Şükrü Bey efendilerle, Karahacızade Ahmet Ağa, Mutasarrıf Faik, Askerlik Şubesi başkanı Tevfik ve polis komiseri Hamdi Bey’in önemli hizmetler oldu.
Daha sonra bu kişilerin içerisinden yedi kişilik heyet icra organı olarak seçildi. Heyet üyeleri Kur’an üzerine el basarak milli ve dini emirleri ifa edeceklerine Yemin ettiler.
Denizli Müdafaa-i Hukuk Redd-i İlhak Cemiyeti kurulduğundan itibaren, cepheye gönüllüleri ve yardım gönderilmesinde üzerine düşeni fazlasıyla yapmış, Çevre il ve ilçelerde teşkilatlanma teşvik edilmiştir.
Aynı zamanda bu cemiyetin Milli Mücadele azmini oluşturmasında fevkalâde rolü olmuştur.