Türkiye’de eğitim tartışmalarının en temel başlıklarından biri, devlet okulları ile özel okullar arasındaki farktır. Bu fark çoğu zaman yalnızca imkânlar ya da fiziksel donanım üzerinden değerlendirilse de, işin asıl derin boyutu eğitim–öğretim anlayışı ve ölçme-değerlendirme gerçekliğidir.

Devlet Okullarında Gerçekçi Ölçme ve Kapasiteye Göre Notlandırma
Devlet okullarında öğrencinin aldığı not, büyük ölçüde kendi akademik performansına ve kapasitesine dayanır.
Öğretmenler, merkezi ölçütlere bağlıdır.
Sınav ve notlandırma süreçlerinde objektiflik ön plandadır.

Öğrenci, üniversite sınavına giderken çoğunlukla kendi gerçek akademik seviyesini bilerek ilerler.
Bu durum, öğrencinin hem eksiklerini görmesini sağlar hem de başarıyı daha anlamlı kılar.

Özel Okullarda Not Şişirme Sorunu
Özel okullar, ticari bir kurum niteliği taşıdığı için çoğu zaman öğrenciyi “eğitim yatırımı”ndan çok, “müşteri” gibi görebilmektedir.

Bazı özel okullarda:
Yüksek memnuniyet algısı oluşturmak için notlar şişirilebiliyor,
Gerçek başarı ile verilen not arasında ciddi uçurumlar oluşabiliyor,
Öğrenciler, motive olsun diye değil; velinin gözünde okulun prestiji artsın diye yüksek notlarla kayıtlı tutuluyor.

Bu tablo, özellikle üniversite sınavında acı bir gerçekle karşı karşıya kalıyor:
Şişirilmiş notlarla başarılı gösterilen öğrenciler, gerçek ölçme sisteminde zorlanıyor ve başarı oranları devlet okullarına göre daha düşük kalabiliyor.

Eğitim mi Öğretim mi? Fark Nerede?
Özel okullarda materyal, laboratuvar ya da etkinlik çeşitliliği fazla olabilir. Fakat bu tek başına “eğitim” değildir.

Öğretim; bilgi aktarmaktır.

Eğitim ise; karakter, disiplin, değer, sorumluluk kazandırmaktır.

Devlet okullarında öğretmenler, ticari kaygı taşımadan çocuklara eğitimin bu iki yönünü bir arada verebilmek için çaba gösterir.

Özel okullarda ise sistem çoğu zaman öğretmeni de baskı altına alır;
“Notu düşük verme, veli şikâyet eder”,
“Memnuniyet düşmesin, öğrenci kaybımız olmasın.”
Bu baskı, sağlıklı bir eğitim kültürünü gölgelemektedir.

Üniversite Sınavında Çıkan Gerçekler ise;
Son yıllarda üniversite sınavlarında:
Devlet okullarından gelen öğrencilerin gerçek performansları istikrarlı seyrederken,
Özel okullardaki not-parlaklığı sınav başarısına çoğu zaman yansımamaktadır.

Çünkü ölçme-değerlendirme ne kadar yapay şişirilirse, gerçek sınav öğrenciyi o kadar zorlar.

Sonuç: Eğitim Ticarileştiğinde Kayıp Çocuklardır.
Eğitim bir milletin geleceğidir.

Eğitim, bir ticaret aracı haline geldiğinde;
çocukların özgüveni, gerçek başarı algısı ve hayata hazırlık süreçleri zedelenir.

Bugün yapılması gereken:
Devlet okullarının güçlü yanlarını desteklemek,
Özel okullardaki şişirme not kültürünü denetlemek,
Çocuklarımızı bir “bankamatik kartı” gibi değil, geleceğin bilim insanı, öğretmeni, doktoru, sanatçısı olarak görmektir.

Gerçek eğitim; gösterişten, yapay başarıdan ve ticari kaygıdan çok uzaktadır.

Gerçek eğitim; çocuğun kapasitesi neyse onu bilmek, geliştirmek ve yüreklendirmektir.

TÜRKİYE’DE EĞİTİMİN DÖNÜŞÜMÜ:

Devlet Okulları Gerilerken Özel Okullar Neden Yükseliyor?
Gerçekler, Sayılar ve Sahadaki Yansımalar

Türkiye’de son yıllarda eğitim sistemi, sadece pedagojik bakımdan değil aynı zamanda sosyo-ekonomik yapısı açısından da büyük bir dönüşüm geçiriyor.

Bu dönüşümün en görünür alanı ise devlet okulları ile özel okullar arasındaki çizginin her yıl biraz daha açılması.

Bu fark artık sadece öğretim kalitesinde değil; okul sayılarında, öğrenci dağılımında, aile maliyetlerinde ve ölçme-değerlendirme gerçekliğinde karşımıza çıkıyor.

1. Devlet Okulları Azalıyor, Özel Okullar Artıyor
Resmî verilere göre Türkiye’de:
Devlet okullarının sayısı 61.111’den 59.336’ya düştü.
Özel okul sayısı 14.352’den 14.700’e yükseldi.

Bu tablo, devletin eğitim yükünü azalttığını; özel sektörün ise hızla genişlediğini gösteriyor.
Özel okul oranı özellikle okul öncesinde kritik bir seviyeye ulaştı
Okul öncesi kurumlarda özel öğretimin oranı: %41 (Geçen yıl %36 idi.) Yani neredeyse her iki çocuktan biri artık özel bir kurumda okul öncesi eğitim alıyor.

2. Öğrenci Dağılımındaki Değişim: Açık Lise Patlaması
Devlet okullarındaki öğrenci sayısı bir yılda yarım milyondan fazla azaldı.

Ancak ilginç ve düşündürücü olan şu:
Açık öğretim lisesindeki öğrenci sayısı 954.777’ye ulaştı.
Bu sayı:
Artan ekonomik sorunlar,
Lise seviyesinde başarısızlık kaygısı,
Esnek eğitim arayışı gibi nedenlerle gençlerin örgün eğitimden uzaklaştığını gösteriyor.

3. Eğitimin Yeni Görünmeyen Gücü: Toplum Temelli Kurumlar MEB istatistiklerinde yer alan 4-6 yaş dini eğitim veren kurumların sayısı: 5.306’dan 6.459’a çıktı.
Öğrenci sayısı %33 artarak 163.026’ya ulaştı.
Bu artış, okul öncesi eğitimin yön değişimini gösteren önemli bir gösterge.

4. Eğitim Personeli ve Maliyetler
Sözleşmeli öğretmen sayısı artıyor
Geçen yıl: 44.000
Bu yıl: 64.509

Devlet kadrolu öğretmen yerine sözleşmeli modele yöneliyor.
Eğitim maliyetleri yükselişte...

Temel kırtasiye fiyatları %50–%70 arttı.
İlkokul başlangıç maliyeti: 3.000 – 5.000 TL
Ortaokul–lise: 6.000 TL’nin üzerine çıktı
Teknoloji dahil edilirse: 10.000 TL+
Aileler için eğitim yükü her yıl daha ağırlaşıyor.

5. ANTALYA İLİ EĞİTİM ENVANTERİ (2025–2026)
Türkiye ortalamasından ayrı olarak Antalya’da da tablo dikkat çekicidir.
Genel Antalya Verileri
Okul sayısı: 2.152
Derslik: 23.195
Öğretmen: 38.050
Öğrenci: 500.745

İLÇELERE GÖRE DETAYLI TABLO

MURATPAŞA İLÇESİ
Okul: 511
Derslik: 4.562
Öğretmen: 7.733
Öğrenci: 89.391

Derslik başına düşen öğrenci:
İlk–Ortaokul: 22
Ortaöğretim: 18
Mesleki: 26
 

KONYAALTI İLÇESİ
Okul: 103
Derslik: 1.433
Öğretmen: 2.581
Öğrenci: 36.725
Derslik başına öğrenci:
İlk–Ortaokul: 25
Ortaöğretim: 33
Mesleki: 33

KEPEZ İLÇESİ
Okul: 329
Derslik: 3.698
Öğretmen: 6.695
Öğrenci: 112.044
Derslik başına öğrenci:
İlk–Ortaokul: 144 (kritik yoğunluk)
Ortaöğretim: 47
Mesleki: 16
 

DÖŞEMEALTI İLÇESİ
Okul: 65
Derslik: 716
Öğretmen: 1.123
Öğrenci: 16.058
Derslik başına öğrenci:
İlk–Ortaokul: 21
Ortaöğretim: 22
Mesleki: 23

AKSU İLÇESİ
Okul: 86
Derslik: 757
Öğretmen: 1.097
Öğrenci: 14.736
Derslik başına öğrenci:
İlk–Ortaokul: 21
Ortaöğretim: 22
Mesleki: 10  

6. TÜM BU SAYILAR DEVLET– ÖZEL OKUL FARKI NEDEN BÜYÜYOR?
Bu veriler Türkiye’de eğitimin yavaşça kamudan özel sektöre doğru kaydığını gösteriyor.

Ancak sorun şu:
Özel okulların bir kısmı öğrenciyi “müşteri”, veliyi ise “gelir kaynağı” olarak görüyor.

Bu nedenle:
Yapay yüksek notlar,
Şişirilmiş başarı raporları,
Gerçek sınavlarda düşük performans gibi problemler büyüyor.

Devlet okullarında ise notlar daha gerçekçi; öğrenci kapasitesi daha doğru ölçülüyor.

SONUÇ: EĞİTİMİN AYNASINDA GÖRÜNEN GERÇEK
Eğitim ticarileştikçe kaybeden çocuklarımız oluyor.
Bugün önemli olan;
Devlet okullarını güçlendirmek,
Özel okulları gerçek ölçme-değerlendirmeye zorlamak,
Her öğrencinin “gerçek başarısını” görebileceği bir sistemi yeniden kurmaktır...

Dilber Köse