“Kötü kolesterol (LDL) Alzheimer risk faktörü, kolesterol ilacı statinler Alzheimer’e neden olmuyor.” Kolesterol vücudun yaptığı doğal bir madde. Kolesterol iki kaynaktan gelir: Karaciğer ve gıdalar. Kanda mevcut kolesterolün % 75’i karaciğer tarafından yapılır, geriye kalan % 25’i yediğimiz gıdalardan alınır. Vücuda gerekli kolesterolün hepsi karaciğerde oluşturulur ve dolaşıma salınır. Vücuttaki kolesterolün dörtte biri beyinde bulunur. Mum kıvamında olup hücre zarının yapısını sağlar. Beyinde, bellek ve öğrenmede yaşamsal önemde olan sinirler arası bağlantının oluşumunda çok kritik rol oynar. Çabuk düşünme ve hızlı reaksiyon zamanı kolesterole bağlıdır. Kolesterol sinir sinyallerinin geçişinde temel olduğu kadar enfeksiyonlarla mücadelede de önemlidir. Kolesterolün bu yaşamsal önemine karşın kanda yüksek kolesterol düzeyinin damar sertliğini artırarak kalp krizine ve felce neden olabildiği biliniyor. Kolesterol yüksekliğinin hem vasküler demans hem de Alzheimer’in risk faktörü olduğu eskiden beri bilinmekteydi. Fakat son yıllarda kolesterolün masum ve zararsız olduğu iddia edilmekteydi Tıp Dünyasının en prestijli dergilerinden biri olan Lacet dergisinin “Lancet Demans Komisyonu”, 2020 yılında Alzheimer hastalığı dâhil tüm demans tipleri için 12 risk faktörü tanımlamıştı. Bunlar:  Düşük eğitim düzeyi, işitme kaybı,  hipertansiyon, sigara, obezite, depresyon, fiziksel hareketsizlik, diyabet, aşırı alkol tüketimi, travmatik beyin hasarı, hava kirliliği ve sosyal izolasyon idi.   2024 yılında Lancet Demans Komisyonu, 2020 raporundan bu yana yapılan yeni sistematik incelemeleri ve meta-analizleri inceleyerek ve vasküler hasarı azaltmanın demans sıklığında azalmaya nasıl katkıda bulunmuş olabileceğini gözden geçirerek daha önce belirtilen 12 risk faktörüne 2 yeni risk faktörünü ekledi. Bunlar görme kaybı ve yüksek LDL kolesterol (kötü kolesterol) düzeyi. Komisyon bu 14 risk faktörlerini azaltarak, demans vakalarının %40-50’sinin önlenebileceğini ileri sürüyor. Bu durumda, kan kolesterol düzeyini yükselten bol bol kırmızı et, tereyağı, kuyruk yağı, çok miktarda yumurta yenmesi gibi tavsiyelerin hem kalp ve beyin damar hastalıkları hem de Alzheimer riskini artıracağı ve bu kötü hastalıklara yakalanmayı kolaylaştıracağı göz önüne alınmalı ve yüksek kan kolesterol yüksekliği diyetle düzeltilmeli, o da yetersiz kalırsa ilaçlarla tedavi edilmelidir. Fazla kırmızı et demans riskini artırıyor Şubat  2025’ye yayınlanan ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yürütülen, belli bir ortak özelliği olan kişilerde yapılan ileri dönük (prospektif) çalışmada, yetişkinlerinde “uzun süreli kırmızı et tüketiminin demans riski ve bilişsel işlevle ilişkisi” araştırılıyor. Sonuç olarak, bu çalışma, başlangıçta demans hastası olmayan ve onlarca yıl boyunca tekrarlanan diyet uygulamasıyla değerlendirilen geniş bir katılımcı grubunda, daha yüksek kırmızı et tüketiminin (özellikle işlenmiş kırmızı et) demans riskinin artması ve daha zayıf bilişsel işlevle ilişkili olduğunu gösteriyor. Kolesterol ilacı statinler bilişsel işlevleri bozmuyor. Lipid düşürücü ajan statinlerin bilişsel işlev üzerinde olası olumsuz etkilerine ilişkin endişeler ortaya çıkmış olsa da, 2018 Avrupa Ateroskleroz Derneği Mutabakat Paneli bildirisinde iddia edilen bu ilişkiye karşı bilgiler veriliyor. İlk olarak, belirli bilişsel testlerin yapıldığı ve statin ile plasebo (boş ilaç) arasında hiçbir fark görülmeyen üç büyük randomize çalışma var. Ek olarak, LDL kolesterol seviyeleri yüksek olduğu için tedavi edilen hastalarda bilişsel işlevde hiçbir değişiklik olmuyor. Bu nedenle, yaygın endişenin aksine, statin kullanımı bilişsel gerileme ile ilişkilendirilmiyor.  Aksine, statin başlatılması, , statin kullanıcılarında genel bilişsel gerileme oranının, hiç kullanmayanlara kıyasla farklı olmadığını gösteriyor.  Bu nedenle, statinlerin veya diğer lipid düşürücü ajanların bilişsel işlev bozukluğuna veya demansa neden olabileceği endişesi şu anda kanıtlarla desteklenmiyor. Diğer yandan statin kullanımı Alzheimer hastalığı için %28 daha düşük risk, demans için %20 daha düşük risk ve vasküler demans için %18 daha düşük risk ile ilişkilendiriliyor. Birlikte ele alındığında, bu veriler bilişsel bozulma endişelerinin, statin kullanımını sınırlamaması gerektiği görüşünü destekliyor ve statinlerin Alzheimer hastalığı riski yüksek yaşlı hastalarda bilişsel yörüngeleri olumlu yönde değiştirebileceği olasılığını ortaya çıkarıyor. Amerikan Kalp Derneği 20 yaşından büyüklerin her 4-6 yılda bir, kan kolesterol düzeylerini muayene ettirmelerini öneriyor. Bu muayene üç değer sağlar: -Yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) kolesterol (iyi kolesterol) -Düşük dansiteli lipoprotein (LDL) kolesterol (kötü kolesterl) -Trigliseritler. Total kolesterol, kandaki LDL, HDL ve VLDL (çok düşük dansiteli lipoprotein, diğer bir kötü kolesterol) değerlerinin toplamıdır. Kan düzeyinin 200 mg’dl veya altında olması en uygunudur. Yüksek olması kalp hastalığı ve felç riskini çoğaltır.