Dilber KÖSE
Köşe Yazarı
Dilber KÖSE
 

Türk kadınının demokrasi tarihinde bir dönüm noktası 5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü

5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü Bugün, Türk kadınının demokrasi tarihinde bir dönüm noktası olan 5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü 5 Aralık 1934’te Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklikle Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. Bu hak, Atatürk’ün önderliğinde, dünyanın birçok ülkesinden yıllar önce Türk kadınlarının toplumsal hayattaki yerini güçlendiren en önemli adımlardan biridir. Kadınlara Tanınan Siyasi Haklar Türk kadınının siyasi hakları bir anda değil, adım adım kazanıldı: 1930 : Belediye Kanunu ile belediye seçimlerinde seçme ve aday olma hakkı verildi. 1933 : Köy Kanunu ile kadınlara muhtar olma ve ihtiyar heyetine seçilme hakkı tanındı. 5 Aralık 1934: Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan düzenleme ile kadınlar milletvekili seçme ve seçilme hakkına kavuştu. Bu tarih, Türkiye’yi kadınlara siyasi hak tanıyan dünyadaki öncü ülkeler arasına taşıdı. Dünya Genelinde Durum: Türk kadınının kazandığı bu haklar, dönemin dünya şartlarına göre çok ilerici bir adımdı. 1934 yılında dünyada kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olduğu ülke sayısı yalnızca 28 idi. Kadınların seçme-seçilme hakkını çok erken kazandığı bazı ülkeler: 1917: Ukranya  1919: Beyaz Rusya, , Lüksemburg, Hollanda, İsveç, Belçika, ,  1920- 21 : Arnavutluk 1963: Kenya 1980: Zimbabve Avrupa’da ise ilk kadın başbakan 1979 yılında seçilen Margaret Thatcher oldu. Tarihimizdeki İlham Veren Kadınlar Türk kadını, tarih boyunca sadece bugün değil, geçmişte de söz sahibi olmuş, birçok alanda öncülük etmiştir. İşte tarihe damga vuran bazı kadınlarımız: 1. Tomris Hatun M.Ö. 6. yüzyılda Saka Türklerinin hükümdarı olan Tomris Hatun, Pers İmparatoru Kiros’u mağlup ederek tarihe geçti. Kadın liderliğinin en güçlü simgelerindendir. 2. Nene Hatun 93 Harbi’nde Erzurum’da gösterdiği kahramanlıkla Türk kadınının cesaretini tüm dünyaya gösterdi. 3. Halide Edib Adıvar Yazar, siyasetçi ve milli mücadele kahramanı…Eserleri ve etkili konuşmalarıyla Türk kadınının sesini dünyaya duyurdu. 4. Sabiha Gökçen Dünyanın ilk kadın savaş pilotlarından biri. Atatürk’ün manevi kızı olarak havacılık tarihine adını yazdırdı. 5. Afife Jale Türk tiyatrosunun sahneye çıkan ilk kadın oyuncusu. Cesaretiyle birçok kadına ilham verdi. 6. Türkan Saylan Tıp ve eğitim alanında sayısız hizmeti bulunan değerli bir bilim insanı ve toplum gönüllüsü. 7. Fatma Aliye Topuz Osmanlı’nın ilk kadın romancılarından. Kadın hakları üzerine cesurca yazılar yazdı. 8. Safiye Ali Türkiye’nin ilk kadın doktorlarından. Kadın ve çocuk sağlığı alanında önemli çalışmalar yaptı. 9. Cahide Sonku Türk sinemasının ilk kadın yönetmeni. Sinemada kadın varlığının öncüsüdür. 10. Güler Sabancı Türkiye’nin en saygın iş insanlarından biri. İş dünyasında kadın liderliğinin simgesidi. İlk Kadınlarımız – Öncü İsimler şöyle sıralarsak; İlk Kadın Muhtar: Gül Esin – Aydın’ın Çine ilçesi, 1933 İlk Kadın Belde Belediye Başkanı: Sadiye Hanım – Yusufeli/Kılıçkaya, 1930 İlk Kadın İl Belediye Başkanı: Müfide İlhan – Mersin, 1950 İlk Kadın Milletvekilleri: 1935’te TBMM’ye giren 18 kadın milletvekili İlk Kadın Bakan: Türkan Akyol – 1971 Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı İlk Kadın Başbakanı: Tansu Penbe Çiller 1993- 1996  ve 1996- 1997 BşkçYrd. Siyaset bilimi ve ekonomi alanındaki akademik başarılarının ardından, Tansu Penbe Çiller 1993-2002 DYP Genel Bşk.  İlk Kadın Jandarma Generali: Tuğgeneral Gülden Mat Şakir . Türk Silahlı Kuvvetleri tarihinde bir ilki gerçekleştirerek kadınların askeri alandaki en yüksek rütbelere ulaşabileceğini kanıtlamıştır. İlk Kadın Devlet Başkanı: Dünya örneği – Vigdís Finnbogadóttir (İzlanda, 1980) 5 Aralık, yalnızca bir tarih değil; Türk kadınının özgürleşme, güçlenme ve eşit yurttaş olma yolunda attığı dev bir adımdır. Cumhuriyet’in aydınlık yüzü olan Türk kadınları; siyasette, bilimde, sanatta, ekonomide ve toplumsal yaşamda her zaman en önde olmuştur, olmaya da devam edecektir. Sonuç olarak :  5 Aralık: Türk Kadınının Demokrasiye Mührü Bugün takvimler 5 Aralık’ı gösteriyor…Yalnızca bir tarih değil; Türk kadınının demokrasi yolculuğunda attığı en büyük adımın yıldönümü. 1934 yılında yapılan anayasa değişikliği ile Türk kadınına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanındı. O gün, yalnızca bir hukuk maddesi değişmedi; Bir milletin kadınlarına duyduğu güven, çağın ilerisinde bir vizyonla dünyaya ilan edildi. Atatürk’ün “Dünyada her şey kadınların eseridir” sözü, işte tam da bugün anlamını bulur. Tarih Sahnesinde Türk Kadını,Türk kadınını anlamak için önce tarihe bakmak gerekir. Tomris Hatun’dan Nene Hatun’a, Halide Edib’den Sabiha Gökçen’e uzanan bir gurur zinciri…Her biri kendi çağında imkânsızı mümkün kılmış isimlerdir. Modern Türkiye Cumhuriyeti’nde bu zincir büyümeye devam etti: Gül Esin, 1933 yılında Türkiye’nin ilk kadın muhtarı oldu. Müfide İlhan, 1950’de Türkiye’nin ilk kadın il belediye başkanı seçildi. Türkan Akyol, ilk kadın bakan olarak tarihe geçti. Tuğgeneral Gülden Mat Şakir, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ilk kadın jandarma generali olarak cam tavanları kırdı. Ve elbette…Türk siyasi tarihinde bir ilke imza attı: Türkiye’nin ilk kadın Başbakanı olarak 1993’te göreve geldi. Dünyada kadınların devlet yönetiminde henüz çok sınırlı yer bulabildiği bir dönemde Çiller’in başbakanlık koltuğuna oturması, Türk demokrasi tarihinde önemli bir kilometre taşıdır. O, yalnızca bir kadın lider değil; kadınların siyasete ve üst yönetim kademelerine uzanabileceğinin canlı bir örneğidir. 5 Aralık: Dünden Bugüne Bir Aydınlık Bugün geldiğimiz noktada ise; Türkiye’nin dört bir yanında kadınlar siyasetten akademiye, ekonomiden sanat ve spora, sağlık ve güvenlikten teknolojiye kadar her alanda güçlü bir şekilde varlık gösteriyor. Bu başarılar kendiliğinden oluşmadı…1934’te kazanılan hakların üzerine her kuşak yeni bir tuğla koydu ve bugünlere gelindi.  5 Aralık, bir hatırlatma günüdür. Kadınların eşit yurttaşlık hakkı için verilen mücadelenin, toplumsal ilerlemenin ve Cumhuriyet devrimlerinin önemini bir kez daha hatırlatır. Türk kadını bugün olduğu gibi yarın da; Emeğiyle, aklıyla, cesaretiyle ve irfanıyla bu ülkenin geleceğine mühür vurmaya devam edecektir. Bu toprakların tarihi bize şunu öğretir: Kadın güçlenirse, toplum güçlenir. Toplum güçlenirse, devlet yükselir.
Ekleme Tarihi: 05 Aralık 2025 -Cuma

Türk kadınının demokrasi tarihinde bir dönüm noktası 5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü

5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü

Bugün, Türk kadınının demokrasi tarihinde bir dönüm noktası olan 5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü

5 Aralık 1934’te Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklikle Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. Bu hak, Atatürk’ün önderliğinde, dünyanın birçok ülkesinden yıllar önce Türk kadınlarının toplumsal hayattaki yerini güçlendiren en önemli adımlardan biridir.

Kadınlara Tanınan Siyasi Haklar

Türk kadınının siyasi hakları bir anda değil, adım adım kazanıldı:

1930 : Belediye Kanunu ile belediye seçimlerinde seçme ve aday olma hakkı verildi.

1933 : Köy Kanunu ile kadınlara muhtar olma ve ihtiyar heyetine seçilme hakkı tanındı.

5 Aralık 1934: Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan düzenleme ile kadınlar milletvekili seçme ve seçilme hakkına kavuştu.

Bu tarih, Türkiye’yi kadınlara siyasi hak tanıyan dünyadaki öncü ülkeler arasına taşıdı.

Dünya Genelinde Durum:

Türk kadınının kazandığı bu haklar, dönemin dünya şartlarına göre çok ilerici bir adımdı.

1934 yılında dünyada kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olduğu ülke sayısı yalnızca 28 idi.

Kadınların seçme-seçilme hakkını çok erken kazandığı bazı ülkeler:

1917: Ukranya 

1919: Beyaz Rusya, , Lüksemburg, Hollanda, İsveç, Belçika, , 

1920- 21 : Arnavutluk

1963: Kenya

1980: Zimbabve

Avrupa’da ise ilk kadın başbakan 1979 yılında seçilen Margaret Thatcher oldu.

Tarihimizdeki İlham Veren Kadınlar

Türk kadını, tarih boyunca sadece bugün değil, geçmişte de söz sahibi olmuş, birçok alanda öncülük etmiştir. İşte tarihe damga vuran bazı kadınlarımız:

1. Tomris Hatun M.Ö. 6. yüzyılda Saka Türklerinin hükümdarı olan Tomris Hatun, Pers İmparatoru Kiros’u mağlup ederek tarihe geçti. Kadın liderliğinin en güçlü simgelerindendir.

2. Nene Hatun 93 Harbi’nde Erzurum’da gösterdiği kahramanlıkla Türk kadınının cesaretini tüm dünyaya gösterdi.

3. Halide Edib Adıvar Yazar, siyasetçi ve milli mücadele kahramanı…Eserleri ve etkili konuşmalarıyla Türk kadınının sesini dünyaya duyurdu.

4. Sabiha Gökçen Dünyanın ilk kadın savaş pilotlarından biri. Atatürk’ün manevi kızı olarak havacılık tarihine adını yazdırdı.

5. Afife Jale Türk tiyatrosunun sahneye çıkan ilk kadın oyuncusu. Cesaretiyle birçok kadına ilham verdi.

6. Türkan Saylan Tıp ve eğitim alanında sayısız hizmeti bulunan değerli bir bilim insanı ve toplum gönüllüsü.

7. Fatma Aliye Topuz Osmanlı’nın ilk kadın romancılarından. Kadın hakları üzerine cesurca yazılar yazdı.

8. Safiye Ali Türkiye’nin ilk kadın doktorlarından. Kadın ve çocuk sağlığı alanında önemli çalışmalar yaptı.

9. Cahide Sonku Türk sinemasının ilk kadın yönetmeni. Sinemada kadın varlığının öncüsüdür.

10. Güler Sabancı Türkiye’nin en saygın iş insanlarından biri. İş dünyasında kadın liderliğinin simgesidi.

İlk Kadınlarımız – Öncü İsimler şöyle sıralarsak;

İlk Kadın Muhtar: Gül Esin – Aydın’ın Çine ilçesi, 1933

İlk Kadın Belde Belediye Başkanı: Sadiye Hanım – Yusufeli/Kılıçkaya, 1930

İlk Kadın İl Belediye Başkanı: Müfide İlhan – Mersin, 1950

İlk Kadın Milletvekilleri: 1935’te TBMM’ye giren 18 kadın milletvekili

İlk Kadın Bakan: Türkan Akyol – 1971 Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı

İlk Kadın Başbakanı: Tansu Penbe Çiller 1993- 1996  ve 1996- 1997 BşkçYrd.

Siyaset bilimi ve ekonomi alanındaki akademik başarılarının ardından, Tansu Penbe Çiller 1993-2002 DYP Genel Bşk.

 İlk Kadın Jandarma Generali: Tuğgeneral Gülden Mat Şakir . Türk Silahlı Kuvvetleri tarihinde bir ilki gerçekleştirerek kadınların askeri alandaki en yüksek rütbelere ulaşabileceğini kanıtlamıştır.

İlk Kadın Devlet Başkanı: Dünya örneği – Vigdís Finnbogadóttir (İzlanda, 1980)

5 Aralık, yalnızca bir tarih değil; Türk kadınının özgürleşme, güçlenme ve eşit yurttaş olma yolunda attığı dev bir adımdır.

Cumhuriyet’in aydınlık yüzü olan Türk kadınları; siyasette, bilimde, sanatta, ekonomide ve toplumsal yaşamda her zaman en önde olmuştur, olmaya da devam edecektir.

Sonuç olarak :  5 Aralık: Türk Kadınının Demokrasiye Mührü

Bugün takvimler 5 Aralık’ı gösteriyor…Yalnızca bir tarih değil; Türk kadınının demokrasi yolculuğunda attığı en büyük adımın yıldönümü.

1934 yılında yapılan anayasa değişikliği ile Türk kadınına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanındı.

O gün, yalnızca bir hukuk maddesi değişmedi;

Bir milletin kadınlarına duyduğu güven, çağın ilerisinde bir vizyonla dünyaya ilan edildi.

Atatürk’ün “Dünyada her şey kadınların eseridir” sözü, işte tam da bugün anlamını bulur.

Tarih Sahnesinde Türk Kadını,Türk kadınını anlamak için önce tarihe bakmak gerekir.

Tomris Hatun’dan Nene Hatun’a, Halide Edib’den Sabiha Gökçen’e uzanan bir gurur zinciri…Her biri kendi çağında imkânsızı mümkün kılmış isimlerdir.

Modern Türkiye Cumhuriyeti’nde bu zincir büyümeye devam etti:

Gül Esin, 1933 yılında Türkiye’nin ilk kadın muhtarı oldu.

Müfide İlhan, 1950’de Türkiye’nin ilk kadın il belediye başkanı seçildi.

Türkan Akyol, ilk kadın bakan olarak tarihe geçti.

Tuğgeneral Gülden Mat Şakir, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ilk kadın jandarma generali olarak cam tavanları kırdı.

Ve elbette…Türk siyasi tarihinde bir ilke imza attı:

Türkiye’nin ilk kadın Başbakanı olarak 1993’te göreve geldi.

Dünyada kadınların devlet yönetiminde henüz çok sınırlı yer bulabildiği bir dönemde Çiller’in başbakanlık koltuğuna oturması, Türk demokrasi tarihinde önemli bir kilometre taşıdır.

O, yalnızca bir kadın lider değil; kadınların siyasete ve üst yönetim kademelerine uzanabileceğinin canlı bir örneğidir.

5 Aralık: Dünden Bugüne Bir Aydınlık

Bugün geldiğimiz noktada ise; Türkiye’nin dört bir yanında kadınlar siyasetten akademiye, ekonomiden sanat ve spora, sağlık ve güvenlikten teknolojiye kadar her alanda güçlü bir şekilde varlık gösteriyor.

Bu başarılar kendiliğinden oluşmadı…1934’te kazanılan hakların üzerine her kuşak yeni bir tuğla koydu ve bugünlere gelindi.

 5 Aralık, bir hatırlatma günüdür. Kadınların eşit yurttaşlık hakkı için verilen mücadelenin, toplumsal ilerlemenin ve Cumhuriyet devrimlerinin önemini bir kez daha hatırlatır.

Türk kadını bugün olduğu gibi yarın da; Emeğiyle, aklıyla, cesaretiyle ve irfanıyla bu ülkenin geleceğine mühür vurmaya devam edecektir.

Bu toprakların tarihi bize şunu öğretir:

Kadın güçlenirse, toplum güçlenir.

Toplum güçlenirse, devlet yükselir.

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve kalpgazetesi.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.